Het Nederlandse Wad en vooral het westelijke deel wordt gekenmerkt door de in grote mate overal aanwezige recreanten. Zomers is het druk op het water, druk op de eilanden en in een haven moet je er vroeg bij zijn om nog een fijn plekje te bemachtigen. Sta niet verbaasd als je na drie keer verhalen ergens in een verdomhoekje achter de charterbakken wordt verwacht neer te strijken of ergens dubbelop een fijn plastieken scheepje mag verzinnen waar je de landvasten nu weer aan vast moet maken.

Toch is het wel erg leuk op het Nederlandse wad, met z'n wijde geulen en veel eilanden valt er met elke wind wel een haven aan te zeilen, een mooie plaat te vinden om in alle rust droog te vallen of zomaar te kijken tot hoever je kan komen. Naarmate je verder naar het oosten vaart neemt de toeristiek snel af.

Eilanden en platen: Wieringen Noorderhaaks Texel Vlieland Griend Richel Terschelling Ameland Engelsmansplaat? Schiermonnikoog Simonszand? Rottummeroog? Zuiderduintjes? Rottummerplaat?

Landhavens: Den Helder Den Oever? Kornwerderzand Harlingen Roptazijl Holwerd Lauwersoog Noordpolderzijl Eemshaven Delfzijl Termunterzijl Nieuwe Statenzijl

Eilanden en platen:

Wieringen

Wieringen was ooit een waddeneiland, maar het ligt nu midden in de Wieringermeerpolder. De naam komt van het zeegras dat ooit in grote hoeveelheden groeide, en dat geoogst werd voor allerlei toepassingen. Er zijn plannen om Wieringen een randmeer te geven zodat het weer een eiland wordt. Helaas zijn die plannen in november 2010 afgeblazen.

Texel

Groot eiland. Als je er wat van wilt zien, moet je een fiets huren. 1e zaterdag van september is er het NK tijdrijden voor vrije renners. Ligfietsers zijn hierbij welkom. Er zijn twee havens: De Cocksdorp en Oudeschild.

De zuidelijke is Oudeschild, deze is over diep water te bereiken vanuit Den Helder, Harlingen en het IJsselmeer. De grote haven is een rijkshaven, als je hier ligt hoef je dus geen havengeld te betalen, nadeel zijn wel de door de charterjugend gesloopte toiletten. Eventjes dieper de haven in vindt je de yachtclub, met een hip havenkantoor waar het goed doesen en poepen is. Wel de SEP-key paraat houden voor water, douche en wasmachine. Meestal liggen we tegenwoordig in de Noorderhaven (aanmelden via VHF bij de havenmeester).

De noordelijke is De Cocksdorp, deze ligt achter een wantij. Hier staat de vuurtoren van Eierland. De steiger van De Cocksdorp is bereikbaar met Trui. Het hoogste punt is ongeveer 0,8 droogvallend bij LAT, en hoogwater is 60 minuten na Texel Noordzee. De geul is vaak bestaakt (allemaal stuurboord houden). Er staat ook een grotere paal, die moet je negeren.

De Cocksdorp is qua horeca beter voorzien dan Oudeschild, wat later op de avond.

Iets noordelijker ligt de steiger van de Vriendschap, met daarnaast aan beide kanten een strand waar kleinere visbootjes droogvallen.

Den Burg

Het centrale dorp van Texel. Goed bereikbaar vanuit de haven van Oudeschild, het is ongeveer een uur lopen. Een leuk café is De Twaalf Balcken. Er zijn ook supermarkten en zelfs een natuurwinkel met Gulpener Eko-pils (woei!).

Veerboot

Zie hier voor info van de veerboot vanuit Den Helder.

Vlieland

Het kleinste bewoonde eiland van de Nederlandse Wadden is Vlieland, hoewel Schiermonnikoog die titel ook claimt. Er is één haven en één dorpje. De haven is niet groot, maar wel allejezus duur. Vooral 'szomers moet je er vroeg bij zijn om nog een plekje te bemachtigen. Een andere optie is op een stukje voorbij de haven, bij het dorp voor de deur de boot op de plaat schuiven en droogvallen.

Het invaren van de haven is lastig: de ingang is smal, en er staat meestal een flinke dwarsstroom. Er zijn twee gangbare technieken voor het naar binnen varen: 1 is met de kop schuin tegen de stroom in, 2 is dwars op de stroom gaan liggen, wachten tot je langs de ingang drijft, en dan op het goede moment met veel gas de boot naar binnen schieten.

Het eiland zelf is de moeite waard, het is er goed wandelen, en ook het oude dorpje is fraai. Er is een klein stukje bos, een eendekooi, veel duingebied en een enorme zandplaat waar geüniformeerde randgroepjongeren met wapentuig mogen spelen: de Vliehors.
Op het hoogste punt, aan de westkant van het dorp, staat Het Vuurduin, de vuurtoren van Vlieland.

In het dorp is afdoende horeca en winkelgelegenheid, maar 'tis allemaal wel duur.

Griend

Midden in de waddenzee ligt het 500 meter lange eilandje Griend. Was het in de Middeleeuwen bewoond en bebouwd, tegenwoordig is de enige bebouwing een klein vogelhutje waar zomers ontspoorde biologen in worden opgesloten om naar de vogeltjes te kijken. Je mag er dus ook niet bij in de buurt komen.

Griend is in 1988 gered van wegspoelen door een ingreep van Rijkswaterstaat ism het Delfts Waterloopkundig Laboratorium, nadat bleek dat het eiland niet meer genoeg aangroeide en te hard wegspoelde aan noordwestelijke zijde is na veel berekeningen een dikke dijk ten noorden en westen van het eiland geplant, aangevuld met zand-depots rondom de dijk. De dijk werd vervolgens volgeplant met helm. Deze zelfs voor Delftenaren weinig subtiele aanpak zorgde ervoor dat het eiland zeker tot 2060 stand zal houden.

De Richel

Klein eilandje onder de ZO-punt van Vlieland. Is vooral een grote plaat waar zeehonden op wonen. Je mag er dan ook, met of zonder knuppel, niet komen.

Ten zuiden van De Richel loopt een wantij naar de haven van Vlieland; het Fransche Gaatje. Vanaf hier, maar ook vanuit de diepe geul tussen Stortemelk en de haven die ten noorden van De Richel ligt, kun je het eilandje en zijn bewoners goed bewonderen.

Terschelling

Eén van de grotere eilanden. Het ligt aan het Stortemelk, het zeegat tussen Vlieland en Terschelling. Er zijn meerdere dorpen, naast West-Terschelling is er Midsland, Hoorn, Lies en Formerum. Behalve als we verwaaid liggen, komen botteraars niet verder dan West-Terschelling, waar de haven is.

Haven

Terschelling heeft een grote haven voor de chartervaart, en het is duidelijk de bedoeling dat daar alleen charters liggen en geen botters. Wij moeten verder achterin liggen, in de jachthaven. Deze is, zoals niet verbazingwekkend in het westelijke deel van het Nederlandse Wad, verschrikkelijk duur. Wel goede voorzieningen, en je ligt er aan bottervaste drijfsteigers.

Het eiland

Het eiland is wat groot voor een wandelingetje na het eten. De Noordsvaarder, een mooi duingebied en één van de bezienswaardigheden van het eiland, is al een flink eind lopen. Als je verwaaid ligt, is het geen gek idee om een fiets te huren en de Bosplaat te bezoeken. In het dorp zijn wel de nodige bezienswaardigheden, zoals uiteraard de Brandaris.

Stappen op Terschelling

Heel populair is de Oka-18. Een paar euro voor een pilsje van 0,15 liter, en gezellig swingen op anderhalve vierkante meter tot diep in de avond, als je geluk hebt zelfs tot na enen. Wat een feest.

Fatsoenlijke alternatieven zijn het Amsterdams Koffiehuis (tegenover de Oka 18), dat enkele goede Belgische bieren schenkt. Je kunt er ook eten, zelfs enigszins vegetarisch. Meer achterin het dorp zit Café Lieman, het oudste van Terschelling, compleet met biljart en beroemd om het hoogpolig tapijt op de tafels.

Ameland

Op zich fraai waddeneiland, het dorp Nes is alleen deels verpest door de één of andere burgemeester die in de jaren zestig/zeventig verzon dat Ameland mee moest in de vaart der volkeren, met als gevolg dat er nogal wat lelijke nieuwbouw is. Een deel van het dorp is nog erg authentiek. Ameland heeft een fraaie waddenkust, uiteraard met een vuurtoren, genaamd Bornrif. Het is een plezier om er langs te varen. Vanaf Ameland begint eigenlijk het minder toegankelijke deel van het Wad, met haventjes die soms te weinig water hebben, met hoge wantijen en smalle geultjes.

Haven

De haven is vrij klein, 'szomers vergt het soms wat kunst- en vliegwerk om de botter te parkeren, maar het lukt eigenlijk altijd wel. Havengeld is minder dan een maand studiebeurs, wat voor Nederlandse begrippen heel schappelijk is. Wellicht heeft het er mee te maken dat er een serieus wantij ligt tussen Harlingen en Ameland, en de gemiddelde zeiler trekt dat soort hindernissen natuurlijk niet.

Gezelligheid op Ameland

Vlakbij de haven ligt het dorp Nes. Als je er in past, is het Nescafé een geweldige bruine kroeg, met Gulpener van tap. Denk echter niet dat je bediend zult worden, het personeel blinkt er in uit gasten langdurig te negeren, totdat de dorst zo nijpend wordt dat je uitwijkt naar het café aan de overkant. Dit café is sinds deze zomer omgebouwd tot een sjieke en zeer prijzige loungebar. Het wordt hoog tijd dat we een nieuwe stamkroeg vinden.

Dansen kan zeer geschikt in de Lichtboei (verhuisd naar locatie vroegere Dug-Out). Andere optie is de Swing Mill, maar dat is wel ver lopen vanaf de boot.

Sjoppen

Vlakbij de haven is een supermarkt. In het dorp zelf zijn eindeloos veel souvenirwinkels, maar ook een DHZ en een goede boekhandel.

Schiermonnikoog

Het meest oostelijke bewoonde waddeneiland van Nederland. Tevens het enige waarvan de haventoegang droogvalt bij LW.

Landhavens:

Den Helder

Den Helder is vooral bekend als marinehaven. De veerboot naar Texel vertrekt er ook. Het dorp is goed bereikbaar per trein: de laatste trein vanuit Den Helder vertrekt om 23:33.

De beste ligplek voor Trui is in de jachthaven van de KMJC (NIET de Koninklijke Marine JeugdClub). Route: komende vanaf Den Oever, Texel of Kornwerderzand vaar je recht af op de MH4-M1 een westelijke kardinale ton. Let even op de mosselbanken tussen de M8 en de YNO-PZ-WD (kardinale tonnen). De mosselbanken steken iets boven water uit. Je kan je in de buurt van de haven aanmelden op kanaal 62 Traffic Center Den Helder, doch verplicht is het niet. Uitluisteren kan handig zijn, het wil wel eens druk zijn met in- en uitvarende schepen. Als je de haven binnenvaart, zit de KMJC vrijwel direct aan stuurboord.

Gegevens: Jachthaven KMJC - Postbus 307 – 1780 AH Den Helder – (0223) 65 26 45. Havenmeester kun je aanroepen op kanaal 31.

Een goed alternatief is jachthaven Willemsoord of de gemeentehaven daarnaast of de museumhaven daar weer naast. Ze zitten alledrie bijna direct binnen de Zeedoksluis. Die draait niet altijd dus vaak moet je omvaren via de Koopvaardersschutsluis. De Havendienst bedient de brug over de binnenhaven. Het is verstandig om even met ze te marifoneren (VHF 14) om misverstanden te voorkomen.

Een gezellige kroeg is de Blauwe Stoep, koningstraat 33. In deze straat zitten nog veel meer uitgaansgelegenheden, maar die hebben niet allemaal een even ontspannen sfeer. Je schijnt op zaterdagavond uit de buurt te moeten blijven van groepjes vissers en groepjes allochtonen die zo hun eigen manier hebben om met elkaar te communiceren.

Harlingen

Een quote uit het globale stuk over vaargebieden:

Op Harlingen is het laatste van toepassing... Nee echt, Harlingen is een pracht van een stad, met een mooie oude kern waar het ook nog eens goed uitgaan is, een grote supermarkt vlak bij de haven, bunkermogelijkheid, douches en wel twee chinees restaurants op steenworp van de haven. Eten Drinken Dansen en er zijn nog shoarmazaken ook. De haven van Harlingen wordt gerund uit het oogpunt van het verdienen van zoveel mogelijk geld aan de arme toerist. Toegegeven, door zijn stratigische ligging aan de westelijke waddenzee is Harlingen een bizar druk punt, en zijn de twijfelachtige praktijken die de havendienst er op na houdt misschien alleen een poging om de drukte te temperen. Desalniettemin is het verre van netjes. Als de bruggen open gaan worden alle jachten de lichtelijk barakvormige la die de Noorderhaven heet ingejaagd, wee je gebeente als je bv bunkeren wil in de andere haven, 'dat doe je morgen maar'. Daar aangekomen heb je als groot lastig manouvreerbaar schip de plicht te wachten tot allehande deler-volk de weinige mogelijkheden tot aanleggen of zelfs alleen het schip makkelijk draaien heeft ingenomen, waarop je veroordeelt bent vijfentwintig minuten na het sluiten van de brug (jah het duurt lang dat aanleggen) met veel motorgeweld de boot in een te klein stuk water en angstige blikken van je havengenootjes te keren en als uiterste verschoppeling aan het remmingswerk van de brug, waar dus geen trapjes meer zijn vast te maken. Dan verkrijg je wel automagisch het recht om voor dit privilege bijna 30 euro per nacht voor neer te leggen, wat je overigens ook mag betalen als je, mocht onverhoopt blijken toch echt zelfs geen zeilkano meer in de noorderhaven valt te passen, toch in een van de buitenhavens kan gaan liggen. Hiervoor mag je dan wel in twee voor sanitaire voorzieningen doorgaande halfzinkende zeecontainers ergens tien minuten lopen verderop tussen andermans okselharen je toilet maken.

Bovenstaand proza is een voortvloeisel van frustraties die Bas jaren geleden opliep. Inmiddels is de situatie beduidend anders; Trui ligt tegenwoordig standaard achterin de Zuiderhaven, waar meestal ruim genoeg plek is voor schepen van dit formaat, helaas worden met de aanleg van de zuiderhaven-toiletten de prijzen gelijk getrokken met de noorderhaven. Om cultuurhistorische redenen blijven Bas' zieleroerselen hier voorlopig behouden.

Harlingen is bereikbaar met de trein vanuit Leeuwarden, deze rijdt (in 2007) altijd tot het havenstation door, beter echter ga je met de interliner over de afsluitdijk via Alkmaar, de bus naar het interlinerstation stopt bij de veerbootterminal (De route over Alkmaar duurt ongeveer 3.10 uur, de route over Leeuwarden 3.55 uur).

Roptazijl

Ja het bestaat:

Verder is het er niet heel geweldig, het is een vluchthaven tussen Harlingen en de Zwarte Haan, aan het Kimstergat, er zit een gat in de dijk en dat was het dan wel weer...

Je kunt er met de botter liggen en het schijnt dat er aan de andere kant van de dijk een boerderij is waar je uitstekende biologische kaas kunt kopen.

Holwerd

Veerboothaven voor Ameland. Ze worden niet blij als je er een botter parkeert. Bovendien, als je toch bij de geul naar Ameland bent, waarom zou je dan niet naar Ameland gaan?

Er rijdt een busdienst (bus 66)van Leeuwarden naar Holwerd, zo gepland dat je een redelijke overstap kan hebben op de veerboot naar Ameland. Stap niet uit als de bus het pittoreske dorpje Holwerd heeft bereikt, het is nog enkele minuten naar de veersteiger. Holwerd heeft ook nog een haven, maar dat is een binnenwatergeval in een zijsloot van de Dokkemer Ee. Daar moet je ook niet heen, al was het maar dat je er met staande mast niet komt.

Bekijk http://www.noordned-ov.nl meer info over de buslijn en http://www.wpd.nl/ voor meer informatie betreffende de veerdienst naar Ameland.

Lauwersoog

Lauwersoog is een vissers- en veerboothaven, waar verder geen dorpje of stad bij is omdat het ontstaan is op het werkeiland dat de Lauwerszee indijkte.

Er is een kleine, dure, supermarkt bij jachthaven Het Booze Wijf aan de binnenkant. Voor bootschappen is er een CIV.

Buiten de sluis is een jachthaven met een paar drijfsteigers.

De sluis heeft vrij veel verval en veel stroming.

Lauwersmeer

Als het te hard waait om op de Wadden te varen is het Lauwersmeer een mooie bestemming. De vroegere Lauwerszee bestaat uit een langgerekt meer, en wat vaargeulen rondom eilandjes met Marrekrite ligplaatsen. Buiten de betonning is het ondiep. Een groot deel van het Lauwersmeer is natuurgebied. Er komen zeearenden voor.

Via het Lauwersmeer kan je naar Zoutkamp varen, en ook binnendoor naar Groningen/Delfzijl, als de bruggen meewerken.

Noordpolderzijl

De enige landhaven aan de noordkust van Groningen. Als je richting Duitsland gaat, is dit de laatste plek waar je in Nederland zult aanleggen. Er is een boerderij, een gemaal en een cafe, het Zielhoes. NPZ is een plek waar elke zichzelf respecterende waddenliefhebber graag komt. Het is een startpunt voor wadlooptochten en een pleisterplaats voor vogelkijkers.

Haven

De haven is klein en ondiep. De aanloop is een smal geultje, waarvan het begin gemarkeerd is door onverlichte boeien en twee rijen prikken. Vier uur voor LW kom je er meestal nog wel in, maar dan is de botter de kurk in de flessehals: zodra je de havenkom bereikt houdt de boot het water niet meer tegen en moet je snel aanleggen voordat al het water weg is.

Luister kanaal 10 uit bij het binnen-/buitenvaren en slinger even de wereld in dat je er bent.

Volgens lokale bekendheid gaat het tij volgens Lauwersoog +45 minuten.

Bereikbaarheid

Noordpolderzijl is niet bereikbaar per OV. Met de trein kun je tot Usquert komen, dan is het nog 7 kilometer lopen of liften.

Eemshaven

De Groningse Betuwelijn. Dit infraproject had noord-oost Groningen uit het economische slob moeten halen, maar er gebeurt nog steeds niks in deze haven. Vaar er gerust met de Trui naar binnen, je wordt er dan door de havendienst genadeloos uitgekankerd en dan heeft ze daarmee haar bestaansrecht voor de komende drie jaar weer bewezen.

Delfzijl

Industriehaven aan de Eemsmonding. Er is een jachthaven waar je goed kunt liggen met Trui. Let op de code van het toegangshek, dit staat op het gebouwtje van de havenmeester. Goed bereikbaar per trein (laatste trein 21:18 vanuit Delft). Groot winkelgebied vlakbij de jachthaven. Het uitgaansleven is minder fleppend, hoewel er ergens langs de dijk een beetje naar het zuiden richting Farmsum wel een kroegje zit met Jupiler op tap, waar....

Termunterzijl

Een best leuk haventje iets ten zuiden van Delfzijl. Deze haven valt met springtij droog.

De toegang van de haven wordt gevormd door een smal geultje met dammetjes van basaltblokken aan weerszijden. De dammetjes zijn ruim voorzien van onverlichte bakens en liggen met hoogwater onder de waterspiegel. Het groene baken aan het begin van de zuidelijke dam markeert waar je zeker een aantal basaltblokken gevoeld hebt. Ruim vrijvaren dus.

Na het aanloopgeultje kom je door een keersluis waar het behoorlijk kan stromen als ze aan het spuien zijn. Als je wat aan de bakboordzijde rustig naar binnen vaart, kan je het voldoende overzien. Als ze spuien geef je een stoot op de toeter voor je naar binnen vaart.

Direct aan stuurboord zijn een paar wat grotere steigers, waar kleine charters afmeren. De schutsluis is aan bakboord en verderop zijn de passantensteigers aan stuurboord en vaste ligplaatsen aan bakboord. De manier waarop de passantensteigers verderop zijn aangelegd garanderen vermaak. Op drukke dagen boren per dag enkele boten zich tijdens het aanleggen in de steiger.

Kom je vanuit het Termunterzijldiep, maak dan niet de vergissing tijdens het spuien de schutsluis binnen te varen. Ze spuien door de schutsluis. Bij laagwater springtij kom je dan via een waterval vanaf de drempel en een paar stroomversnellingen in de droogstaande haven uit.

Voor zijn grootte is Termunterzijl vol met toeristische trekpleisters. Er is een kunstexpositie naast het havenkantoor, een cafe in de haven waar je ook een degelijke maaltijd kan krijgen, een museumgemaal, een strand (waar zwemmen rond laagwater geen optie is), een camping en een vis-snackbar. Verder is er een supermarkt en er is verderop in Termunten (ligt aan elkaar) nog een wat duurder visrestaurant.

De havenmeester is vriendelijk, behulpzaam en spraakzaam. De toiletten zijn simpel en schoon. Het enige nadeel van Termunterzijl is dat je er met laagwater niet binnenkomt. Ruwe schatting: 0.4 droogvallend t.o.v. llws.

Nieuwe Statenzijl

Het meest afgelegen oord in de meest uitgestorven uithoek van het Nederlandse Wad: de Dollard. Er komen nauwelijks boten, en over de weg alleen wat rustzoekende fietsers en wandelaars. Er is een spuisluis en een schutsluis waar je bij bepaalde waterstanden doorheen kunt (zie almanak). Buiten kun je aan de kademuren van de schutsluis liggen. Veel trapjes en bolders zijn er niet. Het valt hier helemaal droog; peilen en goed vastknopen voordat het LW wordt dus. Binnen kun je goed liggen, maar dan zit je aan de sluistijden vast. Er is een vogelkijkhut genaamd de Kiekkaaste en vooral veel stilte, eenzaamheid en prachtige natuur. Aanrader, maar vooral niet verder vertellen!