Als schipper moet je altijd weten waar je bent, waar je vandaan komt en waar je heen vaart. Veel zeilers doen dit tegenwoordig met een GPS, maar je moet het zonder kunnen. Daarbij moet je over gedegen kennis van de getijden en stromingen beschikken. Je dient een goed inzicht te hebben in wat je onderweg zoal tegen gaat komen en welke risico's een bepaald rak op kan leveren.
PM: aanvullen/structureren in basisvaardigheden - verantwoordelijkheden - inzicht in de samenhang (bijv) PM: veel info staat reeds op almanak.navigatie
Planning is iets anders dan navigatie. Navigatie gaat vooral over het bepaling van je huidige positie en je richting, planning gaat over tijd. Een goede manier om te plannen is om van achter naar voren te rekenen.
Een voorbeeld: Ik lig in Enkhuizen en wil vanavond rond 18.00 uur in Stavoren zijn. Dat betekent dat ik zal moeten opkruisen, want het er is noordenwind voorspeld. Verder moeten we nog boodschappen doen en water tanken voordat we vertrekken. Het is grofweg 12 mijl naar Stavoren (zie Almanak.Afstanden) en ik verwacht dat ik een netto snelheid van 2 knoop recht tegen de wind in zal kunnen varen. Dat betekent dat ik er 6 uur over zal varen, en dat ik dus uiterlijk om 12 uur moet beginnen met zeilen. Daarnaast reken ik er op dat ik een half uurtje nodig zal hebben om weg te varen uit het markerhaventje, water te tanken en de zeilen te hijsen. Ik moet dus om half 12 uit het markerhaventje vertrekken. Er is ook nog twee uur nodig om boodschappen te doen en om de boot vaarklaar te maken. Daarmee moet ik dus om half 10 beginnen. Daarvoor kunnen we nog even ontbijten en koffie drinken, laat ik daar een uur tijd voor rekenen, we moeten dan om half 9 opstaan. Om 10 over 8 is het kustwachtweerbericht, en het lijkt me handig om dat mee te pakken. Ik zet dus de wekker om 5 over 8. Dit geeft me ook een beetje speling in mijn planning.
Let er op dat deze planning erg afhankelijk is van een aantal aannames, in dit voorbeeld is de belangrijkste aanname dat je met 2 knoop naar Stavoren zal kunnen varen. Tijdens het varen kan je die aanname toetsen en afhankelijk daarvan je planning aanpassen.
Als je een planning hebt gemaakt, is het belangrijk deze te communiceren met je bemanning, zodat zij begrijpen waarom je haast hebt (of niet). Je kan daarmee ook duidelijker opdrachten meegeven, zo kan je bijvoorbeeld tegen je boodschappenploeg zeggen dat ze om half 12 terug moeten zijn.
Als je planning verandert, bijvoorbeeld doordat je langzamer vaart of doordat er een lange wachtrij was voor de watersteiger, zal je dat ook moeten communiceren aan je bemanning (verwachtingenmanagement).
Veel mensen onderschatten de tijd die nodig is voor het regelen van praktische zaken. Een sluis doorvaren duurt al snel een half uur tot een uur, in extreem drukke tijden kan het zelfs uren duren. Ook zaken als water of diesel tanken, gasflessen halen, boodschappen doen, havenmeesters vinden en betalen en aan- en afmeren kosten tijd. Reken dit mee in je planning!
Planning is in dit voorbeeld simpel, je hoeft maar een paar tijden (8.05 wekker, 9.30 boodschappen, 11.30 wegvaren, 18.00 aankomst) te onthouden. Op stromend water wordt de planning ingewikkelder omdat je rekening moet houden met stroming en waterstanden. In dat geval loont het de moeite om je planning vantevoren uit te rekenen, en op papier te zetten en daarbij de belangrijkste kerngetallen zoals stroming en waterstand erbij te zetten. Daarmee heb je een referentiekader om tijdens de zeildag te checken. Verder is het vaak handig om een aantal beslissingsmomenten op je planning te zetten. Een voorbeeld: Als we om 13.00 uur nog niet bij ton X zijn, gaan we het wantij waarschijnlijk niet halen. Het is dan verstandiger om naar punt Y te varen en daar te overnachten. Tijdens het zeilen hoef je dan niet meer na te rekenen en te beslissen, waardoor je meer tijd kan besteden aan het varen van de boot.